Ἐγκύκλιος τῆς Ἱερᾶς Συνόδου τῆς Ἐκκλησίας τῆς Ἑλλάδος "Περί τῆς χρήσεως ἠλεκτρονικῶν μέσων ἐν τῷ ἱερῷ ἀναλογίῳ κατά τήν Θείαν Λατρείαν"

«Περί τῆς χρήσεως ἠλεκτρονικῶν μέσων ἐν τῷ ἱερῷ ἀναλογίῳ κατά τήν Θείαν Λατρείαν»(14/2/2019).

Πρωτ. 5080/2018

Ἀριθμ.Διεκπ. 304                                   Ἀθήνῃσι 14ῃ Φεβρουαρίου 2019

Πρός

τήν Ἱεράν Ἀρχιεπισκοπήν Ἀθηνῶν καί

τάς Ἱεράς Μητροπόλεις τῆς Ἐκκλησίας τῆς Ἑλλάδος

Ἐκ Συνοδικῆς Ἀποφάσεως, ληφθείσης ἐν τῇ Συνεδρίᾳ τῆς Διαρκοῦς Ἱερᾶς Συνόδου τῆς 5ης μηνός Φεβρουαρίου ἐ.ἔ., γνωρίζομεν ὑμῖν, ὅτι ἡ Διαρκής Ἱερά Σύνοδος, ἐν τῇ ῥηθείσῃ Συνεδρίᾳ Αὐτῆς, διεξελθοῦσα τό ὑπ' ἀριθ. πρωτ. 59/11.12.2018 ἔγγραφον τῆς Συνοδικῆς Ἐπιτροπῆς Θείας Λατρείας καί Ποιμαντικοῦ Ἔργου, ἀπεφάσισεν ὅπως γνωρίσῃ ὑμῖν τά ὡς κάτωθι ἀφορῶντα εἰς τήν χρῆσιν ἠλεκτρονικῶν μέσων ὑπό τῶν ἱεροψαλτῶν ἐν τῷ ἱερῷ ἀναλογίῳ, κατά τήν Θείαν Λατρείαν τῆς Ὀρθοδόξου Ἐκκλησίας.

Κατά τά τελευταῖα ἔτη παρατηρεῖται, ὅλο ἕν καί περισσότερον, ἡ χρῆσις ὑπό τινων ἱεροψαλτῶν ἠλεκτρονικῆς συσκευῆς ὑπό τήν ὀνομασίαν «ψηφιακός ἰσοκράτης» ἤ «μηχανικός ἰσοκράτης», ἡ ὁποία παράγει ἦχον προσομοιάζοντα εἰς τήν ἀνθρωπίνην φωνήν, καί τοῦτο προκειμένου νά ἀναπληρώσουν τό κενόν τῆς παρουσίας βοηθοῦ, ὁ ὁποῖος θά ἐκτελέσῃ τό ἴσον. Ἡ Ἱερά Σύνοδος τῆς Ἐκκλησίας τῆς Ἑλλάδος ἐγκαίρως, ἀπό τοῦ ἔτους 1992, διά τοῦ ὑπ' ἀριθ. 1630/726/11.5.1992 Ἐγκυκλίου Σημειώματος αὐτῆς, κατεδίκασεν «τήν ἐν τοῖς Ἱεροῖς Ναοῖς καινοφανῆ χρῆσιν “μηχανικοῦ ἰσοκράτου” ὡς μή συνᾴδουσαν πρός τε τήν ζῶσαν λατρείαν τοῦ Θεοῦ καί τήν ἔκπαλαι καθεστηκυῖαν ἐκκλησιαστικήν παράδοσιν καί τάξιν καί ὡς ὀλισθηράν ἀπαρχήν εἰσαγωγῆς ὀργάνων ἐν ταῖς ἱεραῖς τῆς Ἐκκλησίας ἀκολουθίαις». 

Ἐπί πλέον, ἡ κατά τά τελευταῖα ἔτη παρατηρουμένη αὔξησις τῆς χρήσεως ἠλεκτρονικῶν ὑπολογιστῶν καί δή εἰς τήν μορφήν τῶν φορητῶν αὐτῆς ὑλοποιήσεων (κυρίως smartphones καί tablets), ἔχει ὁδηγήσει ἀρκετούς ἱεροψάλτας, κυρίως νέους εἰς τήν ἡλικίαν, εἰς τήν χρῆσιν τοιούτων συσκευῶν, καί τοῦτο πρός διευκόλυνσιν αὐτῶν, ἐφ' ὅσον, εἰς μίαν καί μόνον συσκευήν, δύνανται νά περιληφθοῦν ἅπαντα τά λειτουργικά καί μουσικά κείμενα μιᾶς ἡμέρας, ἐνῷ εἰς τό ἱερόν ἀναλόγιον ὑπάρχει ἀνάγκη παραλλήλου χρήσεως πολλαπλῶν βιβλίων.

Τά ὡς ἄνω ζητήματα, ἀνήκοντα εἰς τό πεδίον τῆς Θείας Λατρείας, διά τήν ὁποίαν ἡ ποιμαίνουσα Ἐκκλησία μεριμνᾷ ἰδιαιτέρως, ὡδήγησαν τήν Διαρκῆ Ἱεράν Σύνοδον νά λάβῃ τάς ὡς κάτωθι ἀποφάσεις:

1) Ἀνανεώνει τήν κατά τά ὡς ἄνω Συνοδικήν ἀπαγόρευσιν (ὑπ' ἀριθ. 1630/726/11.5.1992 Ἐγκύκλιον Σημείωμα) τῆς χρήσεως τῶν ἠλεκτρονικῶν ἰσοκρατῶν (μηχανικῶν ἤ ψηφιακῶν) εἰς ὅλους τούς Ἱερούς Ναούς τῆς Ἁγιωτάτης Ἐκκλησίας τῆς Ἑλλάδος. Ἡ καινοτομία αὕτη δέν συνάδει πρός τόν ΟΕ΄ Κανόνα τῆς Πενθέκτης Οἰκουμενικῆς Συνόδου συνιστῶντα: «Τούς ἐπί τῷ ψάλλειν ἐν ταῖς ἐκκλησίαις παραγινομένους, βουλόμεθα... μήτε τι ἐπιλέγειν τῶν μή τῇ ἐκκλησίᾳ ἁρμοδίων τε καί οἰκείων...». Ἀντί τῆς χρήσεως ἠλεκτρονικῶν ἰσοκρατῶν, ἡ Ἱερά Σύνοδος προτρέπεται ὅπως, μερίμνῃ τῶν ἐνοριῶν καί τῶν ἱεροψαλτῶν, ἐκπαιδευθοῦν νέοι μαθηταί τῆς πατρῴας Ἐκκλησιαστικῆς Μουσικῆς, ὥστε νά ἐπιλυθῇ φυσικῶς καί οὐχί τεχνικῶς τό πρόβλημα τῆς ἐλλείψεώς των.

2) Ἐπειδή τά λειτουργικά βιβλία, ὅπως καί ὅλα τά ὑπόλοιπα ἱερά ἀντικείμενα τά χρησιμοποιούμενα εἰς τήν Θείαν Λατρείαν, θεωροῦνται ὡς ἀντικείμενα ἔχοντα ἱερότητα, ἡ Ἱερά Σύνοδος ἐμμένει εἰς τήν χρῆσιν αὐτῶν ὑπό τῶν ἱεροψαλτῶν εἰς τά ἱερά ἀναλόγια. Ἡ ἀπόφασις αὕτη ἐπ' οὐδενί ἐρείδεται εἰς μανιχαΐζουσαν ἀπόρριψιν τῶν ἠλεκτρονικῶν μέσων, λόγῳ τῆς διαφορετικῆς ὑλικῆς συστάσεώς των, ἀφοῦ ἄλλωστε εἰς τήν μακραίωνα ἱστορικήν πορείαν Της, ἡ Ἐκκλησία ἐχρησιμοποίησε ἅπαντα τά διαθέσιμα μέσα γραφῆς καί ἀναγνώσεως (χειρόγραφα ἤ ἔντυπα). Διά τοῦτο καί δύναται νά ὑπάρξῃ κατ' οἰκονομίαν ἡ λελογισμένη καί μετά φειδοῦς χρῆσις τῶν ἠλεκτρονικῶν μέσων ἐν τοῖς ἱεροῖς ἀναλογίοις κατά τήν Θείαν Λατρείαν, δίχως νά ὑποκαθίστανται ἐπ’ οὐδενί τά λειτουργικά βιβλία. Εἰς τοιαύτας δέ περιπτώσεις, δέον ὅπως αἱ ἐν λόγῳ συσκευαί τοποθετοῦνται ἐπί τῷ ἀναλογίῳ ἀποκλειστικῶς, ὥστε νά μήν κρατοῦνται ἤ καί περιφέρονται ἀνά χεῖρας ὑπό τῶν ψαλλόντων ἤ ἀναγιγνωσκόντων, μέ ἀποτέλεσμα τόν σκανδαλισμόν ἔστω καί ἑνός ἐκ τῶν πιστῶν. Ταυτοχρόνως, θεωρεῖται ἀπολύτως ἀπαραίτητον, ὅπως αἱ ἐν λόγῳ συσκευαί χρησιμοποιοῦνται ἀποκλειστικῶς διά τήν Θείαν Λατρείαν καί οὐχί διά διαφόρους χρήσεις, αἱ ὁποῖαι μάλιστα ἀπάδουν εἰς τήν λειτουργικήν διακονίαν, ὡς λ.χ. κοσμική μουσική, συλλογή προσωπικῶν καί ἄλλων φωτογραφιῶν, ἀναζήτησις εἰς τό διαδίκτυον κ.λπ. καί δή κατά τήν ὥραν τῆς Θείας Λατρείας, ὅπερ συνιστᾷ ἐκκοσμίκευσιν, ἥτις προκαλεῖ μέγιστον σκανδαλισμόν εἰς τάς συνειδήσεις τῶν πιστῶν.

Ταῦτα πάντα γνωρίζοντες ὑμῖν, παρακαλοῦμεν διά τά καθ' ὑμᾶς.

Ἐντολῇ τῆς Ἱερᾶς Συνόδου

Ὁ Ἀρχιγραμματεύς

† Ὁ Μεθώνης Κλήμης