Άγιος Μάξιμος ο ομολογητής . Η παραποίηση τού βίου τού από τούς παλαιοημερολογίτες !

 Άγιος Μάξιμος ο Ομολογητής στόν Ι. Ναό τού Πρωτάτου - 

Αγίου Όρους - Εμμανουήλ Πανσέληνου - λεπτομέρεια .

 Απόσπασμα από τό βιβλίο τού π. Βασιλείου Παπαδάκη : 
'' Οί κακοδοξίες τού ζηλωτικού παλαιοημερολογιτισμού ''.

 Τεράστια είναι επίσης η παραποίησις που κάνει ο π. Νικόλαος ( Σημ. Στῶμεν Καλῶς : ο π. Βασίλειος εννοεί τόν οικουμενιστή τών « ΓΟΧ » Νικόλαο Δημαρά ) στην ιστορία της αιρέσεως του Μονοθελητισμού, την οποία διηγείται διάσπαρτα και με πάρα πολλούς αναχρονισμούς. Στο προηγούμενο άρθρο μας είχε αποδειχθή, ότι οι άγιοι Μαξιμος και Σωφρόνιος είχαν εκκλησιαστική κοινωνία με τον Σεργιο Κωνσταντινουπόλεως το 634, αν και αυτός εκήρυσσε την αίρεσι από το 615.110 (Κατά συνέπεια δεν είναι επιβεβλημένο να αποσχισθούμε από όσους προωθούν τον συγκρητιστικό Οικουμενισμό, ενόσω δεν έχει κηρυχθή επισήμως και συνοδικώς η αίρεσίς τους).

Αντιθετως, ο π. Νικόλαος είχε γράψει, ότι η αίρεσις του Μονοθελητισμού κηρύχθηκε μόλις το 638 και συνεπώς οι ανωτέρω  Αγιοι δεν εφήρμοζαν (δήθεν) το 634 κάποια Οικονομία προς τον Σεργιο: «Βλέπουμε, λοιπόν, ξεκάθαρα από την εκκλησιαστικήν ιστορίαν ότι η αιρετική δοξασία του Μονοθελητισμού του Σεργίου διακηρύσσεται επίσημα το 638. Δεν είναι, επομένως, καθόλου παράδοξον ότι ο  Αγιος (Σωφρόνιος) προσφωνεί τον Σεργιον "μακαριώτατον Δεσπότην, αδελφόν και συλλειτουργόν" πριν διακηρυχθή επισήμως η αίρεσις του Μονοθελητισμού, μόλις κατά το έτος 638».111 Δυστυχώς ο π. Νικόλαος στο νέο του άρθρο δεν παραδέχθηκε, όπως είχε χρέος, τα τεράστια ιστορικά του σφάλματα ούτε ζήτησε συγγνώμη από τούς αναγνώστας του περιοδικού του. Αντιθετως μάλιστα:

1. Θεωρεί πάλι φυσικό το ότι ο άγιος Σωφρόνιος απεκάλεσε τον Σεργιο «συλλειτουργό»112 στην συνοδική επιστολή του (634), επειδή έχουμε (δήθεν) απλές συζητήσεις και προσπάθειες για επικράτησι των Ορθοδοξων θέσεων (έαα 5, σ. 49) και όχι αίρεσι είκοσι ετών (από το 615). Στην συνέχεια όμως διαψεύδει τελείως τα όσα γράφει -και ιδίως τα όσα είχε γράψει - λέγοντας, ότι ο άγιος Μαξιμος έφυγε το 626 για την Αφρικη «λόγω κηρύξεως της αιρέσεως του Μονοθελητισμού από τον Σεργιον»! (έαα 7, σ. 51). Τι σύγχυσις!  Ο π. Νικόλαος άλλοτε λέγει, ότι το 626 εκηρύσσετο αίρεσις και για τον λόγο αυτό ο άγιος Μαξιμος ανεχώρησε για την Αφρικη, άλλοτε δε, ότι η αίρεσις κηρύχθηκε το 638 και συνεπώς ήταν φυσικό να επικοινωνή ο άγιος Σωφρόνιος με τον Σεργιο το 634!

2. Αμεσως μετά λέγει: « Η φυγή γίνεται ακριβώς, όπως αναφέρει ο βιογράφος του, γιατί δεν δέχεται σε κοινωνία τον Σεργιο» (έαα 7, σ. 51). Πρόκειται για πρωτοφανές ψεύδος. Κανείς βιογράφος δεν αναφέρει, ότι η φυγή του 626 έγινε λόγω διακοπής εκκλησιαστικής κοινωνίας.  Αλλωστε, όπως είχε αποδειχθή, οι άγιοι Μαξιμος και Σωφρόνιος είχαν εκκλησιαστική κοινωνία με τον Σεργιο Κωνσταντινουπόλεως έως το 634.

3.  Ο π. Νικόλαος κάνει επίσης ένα σοβαρώτατο αναχρονισμό. Λεγει ότι ο άγιος Σωφρόνιος απέστειλε πρώτα την συνοδική Επιστολη του προς τον Σεργιο και έπειτα συνεκάλεσε και Τοπική σύνοδο και κατεδίκασε την αίρεσι. (έαα 5, σ. 49).  Η αλήθεια είναι η εξής: Μολις ο  Αγιος έγινε πατριάρχης, συνεκάλεσε σύνοδο (634) και κατεδίκασε113 τον Μονοενεργητισμό και τον Μονοθελητισμό ως διδασκαλία. Την καταδίκη αυτή την απέστειλε ως ενθρονιστική και συνοδική Επιστολη προς τον Σεργιο προσφωνώντας τον «συλλειτουργό».  Ο π. Νικόλαος λέγει δηλαδή, ότι ο  Αγιος έστειλε πρώτα την επιστολή της συνόδου και έπειτα συνεκάλεσε την σύνοδο!

4. Σε άλλο σημείο λέγει: «Για ένα χρονικό διάστημα, ο  Αγιος Μαξιμος ο  Ομολογητής και οι δύο η τρεις μαθητές του αποτελούσαν ολόκληρη την Εκκλησια στην Ανατολη κατά την διάρκεια των διωγμών των Μονοθελητών» (έαα 3, σ. 43). Και ο ισχυρισμός αυτός είναι αναληθής, όπως αποδεικνύεται από την συμμετοχή εκπροσώπων της Ανατολης στην σύνοδο του Λατερανού (649) και τις επιστολές του αγίου Μαρτίνου προς τούς Ορθοδοξους της Ανατολης114, καθώς και από τα λόγια του πατρικίου Επιφανιου προς τον άγιο Μαξιμο: «Επειδη πάσα η Δυσις και οι εν τη Ανατολη διαστρέφοντες εις σε θεωρούσι· και άπαντες δια σε στασιάζουσι, μη θέλοντες συμβιβασθήναι ημίν δια την πίστιν»115.

5. Στην συνέχεια ο π. Νικόλαος λέγει (πάλι αναληθώς), ότι είναι ξεκάθαρο πως ο άγιος Μαξιμος δεν κοινωνούσε με τούς Μονοθελήτας ακόμη και προ συνοδικής διαγνώμης. Προς απόδειξι αναφέρει σχετικό διάλογο του  Αγίου με τούς αιρετικούς (« Ο Πατριάρχης απεφήνατο», έαα 3, σ. 43), στον οποίο ο  Αγιος λέγει πράγματι, ότι δεν κοινωνεί μαζί τους.  Ομως, όπως φαίνεται σαφέστατα από τον βίο του  Αγίου, ο διάλογος αυτός116 (655) έγινε μετά την συνοδική κατάκρισι της αιρέσεως από τις συνόδους της Δυσεως (640-649) και την επακόλουθη τιμωρία, που υπέστη ο άγιος Μαρτίνος (653)117.

6. Σε άλλο σημείο ο π. Νικόλαος διηγείται ένα ακόμη διάλογο του  Αγίου με τούς Μονοθελήτας. Στον διάλογο αυτό ο  Αγιος τούς λέγει, ότι δεν κοινωνεί μαζί τους επικαλούμενος μάλιστα και την συνοδική κατάκρισι της αιρέσεως στην Δυσι («και υπό των Ρωμαίων καθαιρεθέντες συνόδου» έαα 5, σ. 47). Συνεχίζοντας ο π. Νικόλαος αναφέρει την εκδίωξι του  Αγίου από την Κωνσταντινούπολι και τούς αγώνας του για την συνοδική κατάκρισι της αιρέσεως στην Δυσι!  Υποστηρίζει δηλαδή, ότι μετά τον διάλογο του  Αγίου με τούς Μονοθελήτας (655) (στον οποίο ο  Αγιος ομιλεί για τις συνόδους της Δυσεως) και μετά την εκδίωξί του από την Κωνσταντινούπολι (655), ο  Αγιος αγωνίσθηκε για την συνοδική κατάκρισι της αιρέσεως στην Δυσι (640-649)!

Πρόκειται δηλαδή για ολοκληρωτική διαστρέβλωσι της βιογραφίας του αγίου Μαξίμου. Παρά ταύτα το περιοδικό « Αγιος Αγαθαγγελος»118 χαρακτήρισε την απάντησι του π. Νικολάου ως «τεκμηριωμένην και εμπεριστατωμένην», ενώ ο θεολόγος π. Θεοδώρητος ως "συγκλονιστική"! Την αναδημοσιεύει με «εκτίμησι» το περιοδικό «Εκκλησιαστικη Παράδοσις»119 καθώς και το επίσημο περιοδικό της συνοδικής του ομάδος!( Σημ. Στῶμεν καλῶς : δηλ. τού Καλλινίκου Σαραντόπουλου ).   Αυτό φανερώνει την μεγίστη ζηλωτική θεολογική και εκκλησιολογική ανεπάρκεια. Οι σεβαστοί πατέρες μπορούν μεν να ασπάζονται ακόμη και κακόδοξα εκκλησιολογικά φρονήματα, όχι όμως και να υιοθετούν ιστορικές αναλήθειες.

110 Αγιου Μαξίμου του Ομολογητου, Διάλογοςό περί των εκκλησιαστικών δογμάτων, α.α.91, 332α -333α.

111  Αγιοι Κολλυβάδες, τεύχος 27.

112 Επιστολη συνοδική, α.α.87,3, 3148α.

113 Φ. Βαφείδου, Εκκλησιαστικη Ιστορια, § 74, 2.

114 Σ. Μηλια, Των ιερών συνόδωνό συλλογή, Παρίσιοι 1761, σελ. 417-424, 439.

115 Περί των πραχθέντων, κεφ. κε , α.α.90, 161α.

116 Κεφ. κδ , α.α.90, 93α-96α.

117  Ενθ ανωτ. κεφ. ιζ , α.α.90, 85α.

118  Αγιον  Ορος, τεύχος 181, σελ. 2.

119 Αθηναι, φύλλο 114, σελ. 55-59.

Απόσπασμα από τό βιβλίο τού π. Βασιλείου Παπαδάκη : 
'' Αντιπατερική η στάση τού ζηλωτικού παλαιοημερολογιτισμού '' .

Γ. Η ΠΕΡΙΠΤΩΣΗ ΤΟΥ Αγίου ΣΩΦΡΟΝΙΟΥ

  Ο π. Νικόλαος με κατηγορεί για τα όσα είπα περί της στάσεως του αγίου Σωφρονίου κατά την περίοδο του Μονοθελητισμού. Λέγει ότι εξ αυτής έβγαλα το συμπέρασμα, πως οι Πατέρες δεν διέκοπταν το μνημόσυνο των αιρετικών πριν γίνει συνοδική διάγνωση. Ποτέ όμως δεν είπα κάτι τέτοιο.  Υπεστήριξα ότι από την στάση του αγίου Σωφρονίου και ιδίως από την προσφώνηση «συλλειτουργώ»[88] προς τον αιρετικό Σέργιο Κωνσταντινουπόλεως το 634, αποδεικνύεται εναργώς η ανοχή και η Οικονομία της Εκκλησίας προς τους κηρύσσοντες επισήμως αίρεση. Εννοείται βεβαίως ότι η Οικονομία αυτή ισχύει πολύ περισσότερο σήμερα, εποχή κατά την οποία δεν κηρύσσεται επισήμως καμία παρόμοια αίρεση.  Ο π. Νικόλαος εξιστορεί την τότε εκκλησιαστική κατάσταση και καταλήγει στο ότι το 634 δεν εκηρύσσετο επισήμως αίρεση. Συνεπώς δεν υπήρχε λόγος διακοπής επικοινωνίας ή περίπτωση Οικονομίας.

Συγκεκριμένως υποστηρίζει τα εξής:

1. Τα γεγονότα μέχρι την αιρετική "Έκθεση" του Σεργίου (638) ήταν συζητήσεις και προσπάθειες για την επικράτηση Ορθοδόξων θέσεων, καθώς μάλιστα η διασάφηση των Όρων της Χαλκηδόνος ήταν από τα δυσκολότερα θεολογικά προβλήματα.

2.  Ο άγιος Σωφρόνιος κατά το έτος 634 αποκαλεί ευλόγως τον Σέργιο συλλειτουργό, εφόσον η αιρετική δοξασία του Μονοθελητισμού του Σεργίου διακηρύσσεται επισήμως το 638.

 Απαντώ στα ανωτέρω ως εξής:

  Ομολογουμένως το α  συμπέρασμα προκαλεί έκπληξη. Από την έρευνα σε συγγράμματα είκοσι και πλέον ιστορικών κατενόησα, ότι δεν υπήρχε τότε ζήτημα διασαφήσεως του  Όρου της Χαλκηδόνος (που είχε γίνει πριν 170 έτη). Αντιθέτως, εζητείτο μέσο ενώσεως με τους Μονοφυσίτες και ως τέτοιο επελέγη η έκφραση: «δύο μεν εν Χριστώ φύσεις, αλλά μία ενέργεια και θέλησις».[89]  Η ομολογία αυτή αποτελούσε το ελάχιστο όριο του Μονοφυσιτισμού, καθώς όλοι οι Μονοφυσίτες εδέχοντο μία ενέργεια και θέληση.[90]

Στο α  συμπέρασμα αναφέρεται επίσης ότι κατεβάλλοντο προσπάθειες για επικράτηση Ορθοδόξων θέσεων. Αυτό άραγε δεν φανερώνει ότι υπήρχαν και οι κακόδοξες θέσεις (η αίρεση), έναντι των οποίων έπρεπε να υπερισχύσουν οι Ορθόδοξες; Συνεπώς οι Ζηλωτές -κατά το συμφέρον- ονομάζουν τις περιόδους που εκηρύσσετο αίρεση, άλλοτε περιόδους αιρέσεως και άλλοτε περιόδους αγώνος για την επικράτηση Ορθοδόξων θέσεων (για να μη φανή ότι πράγματι εκηρύσσετο αίρεση!). Σε δέκα σημεία του άρθρου άλλωστε ομολογείται ότι ο Σέργιος είχε αιρετικά φρονήματα, ότι διεπραγματεύθη την ένωση, η οποία και επετεύχθη, ότι ο άγιος Σωφρόνιος αντέδρασε στην ένωση και κατεδίκασε τον Μονοενεργητισμό. Τα γεγονότα όμως εξιστορούνται χωρίς τάξη και χρονολογική σειρά. Αποφεύγονται επίσης οι έννοιες "ένωση με αιρετικούς" και "αίρεση", με αποτέλεσμα να προκαλείται σύγχυση. Πρόκειται, κατά το πλείστον, για μια αντιγραφή της συνοπτικής  Ιστορίας του Στεφανίδου.

 Η ακριβής εξιστόρηση της τότε εκκλησιαστικής καταστάσεως θα αποδείξη στην συνέχεια το αβάσιμο και του β  συμπεράσματος:

 Ο Κωνσταντινουπόλεως Σέργιος έστειλε στον επίσκοπο Φαράν Θεόδωρο ένα νόθο λίβελλο του Κωνσταντινουπόλεως Μηνά (+ 552), και του εζήτησε την γνώμη του για τις μονοενεργητικές και μονοθελητικές θέσεις του λιβέλλου αυτού.  Ο Θεόδωρος τον απεδέχθη.  Ο Σέργιος στην συνέχεια έστειλε τον λίβελλο αυτό και σε κάποιον αιρετικό Παύλο και του εδήλωνε την συγκατάθεση του Θεοδώρου και την δική του γι' αυτόν. Τα δύο αυτά γεγονότα, που δεν πρέπει να είναι τα μοναδικά, αναφέρονται από τον άγιο Μάξιμο στον διάλογό του με τον Πύρρο.[91] Οι ιστορικοί τα τοποθετούν περί το 615-618, καθώς επιβεβαιώνεται από την συνέχεια του λόγου του αγίου Μαξίμου.

Αναφέρει λοιπόν ο  Άγιος, ότι ο Σέργιος έγραψε και στον Σεβηριανό Γεώργιο Αρσα και του εζήτησε να του στείλη πατερικά ρητά για την μία ενέργεια. Του έλεγε μάλιστα ότι βάσει των ρητών αυτών θα πραγματοποιήση την ένωση μαζί τους.  Ο Αλεξανδρείας άγιος Ιωάννης ο Ελεήμων έγινε γνώστης της επιστολής αυτής και ηθέλησε να καθαιρέση τον Σέργιο. Τον εμπόδισε όμως η κατ' εκείνο το έτος (619) επιδρομή των Περσών.[92]

Εκείνη την εποχή περίπου ο άγιος Μάξιμος ασπάζεται τον μοναχικό βίο, απογοητευμένος από την τότε κατάσταση της Εκκλησίας λόγω της επεκτάσεως του Μονοθελητισμού.[93] Στην συνέχεια, καθώς έβλεπε την αίρεση «εις τέλειον μάλλον εκτεινομένην», [94] αναχωρεί περί το 626 στην Αφρική όπου υπερίσχυε η Ορθοδοξία.

 Ο Σέργιος έγραψε το 626 και στον Φασίδος Κύρο, επιβεβαιώνων την αίρεση. [95] Το 629 ενώνεται, δια της αποδοχής μιας ενεργείας και θελήσεως, με τον μονοφυσίτη επίσκοπο Αθανάσιο, τον οποίο μάλιστα αναγνωρίζει ως πατριάρχη Αντιοχείας.[96]  Ο Κύρος ανέρχεται το 630 στον θρόνο της Αλεξανδρείας και αρχίζει αγώνα για την ένωση με τους Μονοφυσίτες. [97] Οι άγιοι Σωφρόνιος και Μάξιμος προσπαθούν να τον εμποδίσουν χωρίς όμως αποτέλεσμα. [98]  Ο Κύρος ηνώθη με τους Μονοφυσίτες (633) βάσει της αιρετικής ομολογίας «μία εν τω Χριστώ θεανδρική ενέργεια».[99]

 Ο Σέργιος, που είχε ήδη προβάλλει «πολυτρόπως την οικείαν νόσον» και διαφθείρει «το πλείστον της Εκκλησίας», [100] απεδέχθη την ένωση αυτή.  Ηνώθη μάλιστα το ίδιο έτος και με τους αιρετικούς Αρμενίους βάσει της ιδίας αιρετικής ομολογίας.[101]  Ο άγιος Σωφρόνιος επήγε τότε στην Κωνσταντινούπολη και «με την πρέπουσαν τω σχήματι αυτού ταπεινοφροσύνην» [102] παρεκάλεσε τον Σέργιο να μη ανανεώση την παλαιά αυτή αίρεση. Απογοητευμένος όμως από την αμετανοησία του Σεργίου, πηγαίνει στα  Ιεροσόλυμα και πληροφορεί τους πιστούς ότι οι πατριάρχες και ο πάπας είναι αιρετικοί.[103]

 Ο Σέργιος εθορυβήθη από τις Ορθόδοξες αυτές φωνές. Απεφάσισε να εγκαταλείψη τον Μονοενεργητισμό και να περιορισθή στον ηπιότερο Μονοθελητισμό.[104] Στην "Ψήφο" που εξέδωσε στο τέλος του 633, εκήρυττε την αίρεση με ηπιότερη μορφή.  Ο άγιος Μάξιμος ήλπισε προς στιγμήν ότι θα απεκηρύσσετο η «καινοτομία» [105] που είχε γίνει στην Αλεξάνδρεια. Σε επιστολή του μάλιστα προς τον ηγούμενο Πύρρο παρωμοίασε τον Σέργιο με τον Μωυσή.[106]

Ταυτοχρόνως ο άγιος Σωφρόνιος ανέρχεται το έτος 634 στον θρόνο των  Ιεροσολύμων. Στέλνει την ενθρονιστήρια επιστολή του στον Σέργιο και τους πατριάρχες και κατακεραυνοβολεί την αίρεση της μιας ενεργείας και θελήσεως. Αποκαλεί τον Σέργιο: «Δεσπότη πάντων αγιωτάτω, και μακαριωτάτω αδελφώ και συλλειτουργώ Σεργίω».[107] Τον παρακαλεί να δεχθή την δογματική του επιστολή και να του στείλη τα «ποθούμενα γράμματα», τα οποία θα εξέφραζαν καθαρώς την ορθή πίστη.[108] Δυστυχώς ο Σέργιος δεν άλλαξε και το 638 εκδίδει την επίσης αιρετική "Έκθεση".

 Είδαμε λοιπόν, ότι ο άγιος Σωφρόνιος είχε συλλειτουργό τον Σέργιο έως το 634, αν και αυτός εκήρυττε την αίρεση από το 615 περίπου, είχε προκαλέσει την αγανάκτηση του αγίου Ιωάννου το 619, είχε διαφθείρει το πλείστον της Εκκλησίας και είχε αποδεχθή τις ενώσεις του 629 και 633. Δεν έχουμε καμία ιστορική μαρτυρία, ότι ο ιερός Σωφρόνιος διέκοψε την επικοινωνία μέχρι τον θάνατό του (638).

Το γεγονός αυτό αποδεικνύει περιτράνως ορθό το επιχείρημα για το οποίο ωμίλησα· την Οικονομία δηλαδή και την ανοχή της Εκκλησίας απέναντι στους επισκόπους που τότε εκήρυττον αίρεση. Ελέγχει επίσης ως εντελώς εσφαλμένη την ερμηνεία των Ζηλωτών, ότι ο ιε΄  κανών της ΑΒ συνόδου είναι υποχρεωτικός.[109] Στην σύνοδο του Λατερανού (649) εναντίον των Μονοθελητών γίνεται εμφανέστατα λόγος για την Οικονομία αυτή.  Ο Σέργιος, επίσκοπος των Κυπρίων, λέγει στον λίβελλό του τα εξής: «Μέχρι γαρ και σήμερον οικονομίαν τινά πραγματευομένοις εσιγήκαμεν, οιόμενοι προς τα κρείττω μετακινήσαι αυτούς τα οικεία διδάγματα».[110]

Θα συμπληρώσω τον λόγο με την ανασκευή ενός ακόμη επιχειρήματος του άρθρου.  Ο π. Νικολάος αναφέρει ότι ο άγιος Μαξιμος δεν απεδέχθη τον συμβιβαστικό "Τύπο" και διέκοψε την επικοινωνία με τους αιρετικούς. «Τέλος (συνεχίζει το άρθρο), επειδή εδιώχθη εκ της Κωνσταντινουπόλεως, κατώρθωσε με την πειστικότητα της διδασκαλίας του να συγκληθούν Τοπικές Σύνοδοι στην Καρχηδόνα (646) και στην Ρώμη το 641 επί πάπα Ιωάννου Δ΄ και το 649 με τον άγιον Μαρτίνον, οι οποίες κατεδίκασαν τον Μονοφυσιτισμόν και τις Μονοφυσιτικές εκφάνσεις του».

Θεωρώ ότι πρόκειται για παραποίηση της  Ιστορίας. Χάριν των απλουστέρων αναγνωστών λέγω τα εξής:  Η αμετανοησία του Σεργίου έγινε πλέον ολοφάνερη το 638.[111]  Ο άγιος Μάξιμος άρχισε τότε νέους αγώνες για την σύγκληση συνόδων που κατεδίκασαν τον Μονοθελητισμό (641, 646, 649). Κατά την περίοδο αυτή ο άγιος πρέπει να διέκοψε και την κοινωνία με τους αιρετικούς.  Ο "Τύπος", που αναφέρει ο π. Νικόλαος, εξεδόθη το 648.[112]  Ο άγιος Μάξιμος ωδηγήθη το 653 στην Κωνσταντινούπολη για να δικασθή.[113] Εδιώχθη από εκεί το 655 και εστάλη εξορία στην Βιζύη της Θράκης και τέλος στην Λαζική,114 όπου και απέθανε ως ομολογητής. Το άρθρο λοιπόν διαπράττει ιστορικό σφάλμα και λέγει:  Ο άγιος Μάξιμος, αφού εδιώχθη το 655, κατώρθωσε την σύγκληση των συνόδων του 641, 646 και 649! Κατά συνέπεια προκύπτει το προσφιλές στους Ζηλωτές συμπέρασμα: Πρώτα διακοπή επικοινωνίας και έπειτα συνοδική κρίση.

* * *

ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑ

Ανακεφαλαιώνοντας αναφέρουμε ότι τόσο ο Ζηλωτισμός όσο και ο συγκρητιστικός Οικουμενισμός αποτελούν δύο μεγάλες εκκλησιολογικές παρεκκλίσεις, οι οποίες επέφεραν πολλά δεινά στην Εκκλησία. Ευχόμεθα ο Θεάνθρωπος Ιησούς να προστατεύση την Εκκλησία Του από τα δύο αυτά άκρα και να σκορπίση δαψιλώς τον φωτισμό Του, «ίνα το αυτό λέγωμεν πάντες, και μη η εν ημίν σχίσματα».[115] 

Άγιον  Όρος, Μάιος 2000.

 88 Επιστολή συνοδική, α.α.87,3, 3148α.
89 Φ. Βαφείδου, ένθ ανωτ. §74,1.
90 Στεφανίδου, ένθ ανωτ. §ιδ , σ. 242.
91 α.α.91, 332α-333α.
92  Ενθ ανωτ.
93 Όπως αναφέρουν οι βιογράφοι του άγιος Συμεών ο Μεταφραστής, άγιος Νικόδημος, Αγάπιος, Βίος και άθλησις του οσίου Μαξίμου, α.α.90, 68-110.
94 Βίος και άθλησις του οσίου Μαξίμου, α.α.90, 73α-76α.
95 Διάλογοςό περί των εκκλησιαστικών δογμάτων, α.α.91, 333α.
96 Θρησκευτική και ηθική εγκυκλοπαιδεία, τομ. 11, σ. 103.
97 Π. Χρήστου, Ελληνική Πατρολογία, Θεσσαλονίκη 1992, τομ. ε΄, σ. 260.
98  Ένθ ανωτ. σ. 268.
99 Φ. Βαφείδου, ένθ ανωτ. §74,2.
100 Διάλογος περί των εκκλησιαστικών δογμάτων, α.α.91, 333α.
101 Θρησκευτική και ηθική εγκυκλοπαιδεία, τομ. 11, σ. 103.
102 Διάλογοςό περί των εκκλησιαστικών δογμάτων, α.α.91, 333α.
103 Δοσιθέου, ένθ ανωτ. βιβ. στ΄, κεφ. στ , §δ .
104 Στεφανίδου, ένθ ανωτ. §ιδ΄, σ. 244.
105 Αγίου Μαξίμου, επιστολή ιθ΄, α.α.91, 592.
106  Ενθ ανωτ.
107 Επιστολή συνοδική, α.α.87,3, 3148α.
108  Ενθ. ανωτ. α.α.87,3,  3200α.
109 Θεοδωρήτου μοναχού, Ορθοδοξία και αίρεσις, Αθηναι 1982, σ. 63.
110 Δοσιθέου, ένθ ανωτ. βιβ. στ , κεφ. ζ  ,§θ .
111 Κυριακού, Εκκλησιαστική Ιστορία, §101.
112  Ενθ ανωτ.
113 Αγίου Μαξίμου, Εξήγησις της κινήσεως επί σεκρέτου, κεφ.α΄, α.α.90, 110α.
114 Αγίου Μαξίμου, Περί των πραχθέντων διαλεχθέντα, κεφ. λγ΄, α.α.90, 172α.
115 Α΄  Κορ. α΄, 10.

Άλλο σχετικό θέμα : Η απάτη μέ τό πλαστό '' Σιγγίλιο '' τών « ΓΟΧ » .